Theo thống kế có trên 90% số trẻ bị táo bón do chế độ ăn thiếu chất xơ, thói quen nhịn đi cầu hoặc do đau, nứt hậu môn khi đi đại tiện. Tuy không có giá trị dinh dưỡng nhưng chất xơ có vai trò quan trọng trong phòng và điều trị táo bón cho trẻ. Mặc dù vậy thiếu hoặc thừa chất xơ đều gây những hệ quả không tốt, thiếu chất xơ có thể gây biếng ăn, táo bón nhưng nếu thừa chất xơ trẻ dễ bị đầy bụng, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa. Bổ sung chất xơ đúng cách phải dựa trên nhu cầu, thể trạng và cách lựa chọn chất xơ cho trẻ.
* Nhu cầu chất xơ của trẻ:
Trẻ dưới 1 tuổi đang bú sữa mẹ hoàn toàn không cần bổ sung thêm chất xơ vì sữa mẹ cung cấp đầy đủ chất xơ. Các chất xơ hòa tan hay còn gọi là Oligosaccharide (FOS, GOS, Inulin) trong sữa mẹ giúp ngăn ngừa táo bón, đồng thời làm tăng sức miễn dịch giúp trẻ phòng bệnh. Nhu cầu chất xơ cho trẻ từ 1 đến 5 tuổi được tính đơn giản theo công thức: Khối lượng chất xơ cần cung cấp 1 ngày bằng số tuổi của trẻ cộng thêm 5. Theo đó trẻ 5 tuổi cần bổ sung 10g chất xơ mỗi ngày. Trẻ trên 15 tuổi và người lớn cần bổ sung từ 25 – 30g chất xơ 1 ngày.
Chất xơ có chủ yếu trong các loại rau cải, mồng tơi, khoai lang, trái cây và ngũ cốc. Những loại rau hay hạt và trái cây được sấy khô thì hàm lượng chất xơ tăng lên khoảng 10 – 30%. Hàm lượng chất xơ trong một số thực phẩm được tính trên 100g: gạo trắng (2,4g), gạo chưa giã (8,7g), hạt đậu nành (15,7g), đậu (8,9g), bắp cải (2,5g), đậu phộng (8,1g), chuối (1,7g), bưởi (1,9g), xoài (1,5g), đu đủ (1,8g), cam (1,9g)…
Phải cung cấp chất xơ đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ mới có hiệu quả trong phòng và điều trị táo bón.
* Ăn hoa quả không nên bỏ bã
Khi cho con ăn hoa quả như bưởi, cam, táo…mẹ nên cho con ăn cả miếng, không nên chỉ xay lấy nước uống và bỏ bã. Có thể cắt trái cây thành từng miếng nhỏ hoặc chọn những quả mềm dễ ăn vừa giúp bé tập nhai lại cung cấp đủ vitamin, chất dinh dưỡng và chất xơ.
* Bổ sung nhiều ngũ cốc
Trong các loại đậu, khoai, ngô có hàm lượng chất xơ rất lớn. Mẹ có thể bổ sung những món ngũ cốc này cho con 2-3 lần mỗi tuần, vừa giúp bé thay đổi khẩu vị, vừa bổ sung chất xơ. Với những bé quá lười ăn rau, củ, quả…, mẹ có thể cho bé dùng gạo lứt thay cho gạo tẻ. Bởi nhiều nghiên cứu cho thấy gạo lứt không chỉ nhiều dưỡng chất bổ dưỡng mà còn rất giàu chất xơ.
Không chế biến rau quá kỹ
Không chỉ vitamin, lượng chất xơ trong các loại rau cũng bị giảm, thậm chí mất đi nếu mẹ chế biến quá kỹ. Khi nấu cháo hoặc bột cho bé, mẹ nên cho rau vào cuối cùng, khoảng 5 phút rồi tắt bếp. Cách làm này vừa giúp bé ăn rau không bị ngái, vừa giữ được hàm lượng chất xơ trong bữa ăn.
Chọn thực phẩm bổ sung giàu chất xơ
Các loại sữa công thức, bột hay bánh ăn dặm thường có hàm lượng đạm và chất béo cao, ít chất xơ. Sự mất cân bằng dinh dưỡng trong các sản phẩm bổ sung làm cơ thể bé bị nóng, dẫn đến táo bón, khó hấp thu các chất dinh dưỡng. Mẹ nên chú ý chọn các sản phẩm có chứa thành phần chất xơ hoặc cho bé dùng kết hợp sữa công thức với các sản phẩm bổ sung chất xơ hòa tan (FOS, GOS, Inulin). Các chất xơ này thuộc nhóm Oligosaccharide giống trong thành phần sữa mẹ. FOS, Inulin hòa tan trong đường tiêu hóa, tạo thành khối gel giúp tăng khối lượng đồng thời làm mềm và xốp phân, kích thích nhu động ruột giúp trẻ đi ngoài dễ dàng. Một phần chất xơ hòa tan bị lên men tạo thức ăn cho các lợi khuẩn, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tăng cường hấp thu khoáng chất, giúp trẻ ăn ngon, ngăn ngừa táo bón.
DS. Thu Hiền
Xem thêm